สภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้า สำหรับที่อยู่อาศัยขนาดเล็กที่เหมาะกับการทำงานและอยู่อาศัยในช่วงล็อกดาวน์ หรือช่วงกักตัว
บทวิเคราะห์งานวิจัย
งานวิจัยนี้ศึกษาเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดล้อมภายในที่อยู่อาศัยขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมการฟื้นฟูจิตใจและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทของการทำงานและอยู่อาศัยในที่แคบๆ เช่น ห้องแบบ Studio apartment ในช่วงล็อกดาวน์หรือการกักตัว จุดเด่นของงานวิจัยนี้คือการนำเอาทฤษฎีทางจิตวิทยาสามทฤษฎีมาประยุกต์ใช้ ได้แก่ ทฤษฎีการฟื้นฟูความสนใจ (Attention Restoration Theory: ART), ทฤษฎีการลดความเครียด (Stress Reduction Theory: SRT) และการออกแบบโดยธรรมชาติ (Biophilic Design) การนำทฤษฎีเหล่านี้มาผสมผสานกันช่วยให้การออกแบบสภาพแวดล้อมมีความครอบคลุมและมีประสิทธิภาพมากขึ้นในการช่วยฟื้นฟูจิตใจและลดความเครียด
วิธีการวิจัยใช้การสร้างแบบจำลองสภาพแวดล้อมเสมือนจริง (VR) จำนวนหกรูปแบบ โดยการผสมผสานรูปทรง (Rectilinear และ Curvilinear) และสไตล์การตกแต่ง (Minimal, Natural, และ Rustic) การใช้ VR ช่วยให้สามารถควบคุมตัวแปรต่างๆ ได้อย่างแม่นยำ และเก็บข้อมูลการประเมินจากผู้เข้าร่วมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้เข้าร่วม 89 คน ซึ่งมีประสบการณ์การทำงานและอยู่อาศัยในที่อยู่อาศัยขนาดเล็กในช่วงล็อกดาวน์ได้เข้าร่วมการทดลองโดยสวมอุปกรณ์ VR และตอบแบบสอบถามที่ปรับปรุงมาจาก Perceived Restorativeness Scale (PRS) การใช้แบบสอบถาม PRS ช่วยให้ได้ข้อมูลเชิงปริมาณเกี่ยวกับความรู้สึกฟื้นฟูของผู้เข้าร่วมได้อย่างเป็นระบบ
ผลการวิจัยพบว่าสภาพแวดล้อมเสมือนจริงทั้งหกรูปแบบล้วนได้รับคะแนนการรับรู้การฟื้นฟูที่สูงกว่าสภาพแวดล้อมที่ไม่มีการออกแบบเพื่อการฟื้นฟู ซึ่งแสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของการออกแบบที่นำทฤษฎีทั้งสามมาประยุกต์ใช้ อย่างไรก็ตาม ผลการวิจัยยังพบว่าการใช้รูปแบบ Rectilinear form กับ Minimal style และ Curvilinear form กับ Natural style ได้รับคะแนนสูงสุด ซึ่งตรงกันข้ามกับสมมติฐานที่คาดว่าการนำแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ (Natural style) ในรูปแบบทรงโค้ง (Curvilinear form) จะให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด นั่นหมายความว่า การออกแบบที่เน้นความชอบส่วนตัว ความสะดวกสบายในการใช้งาน และความสอดคล้องกันขององค์ประกอบต่างๆ มีความสำคัญมากกว่าแค่การนำองค์ประกอบจากธรรมชาติมาใช้เพียงอย่างเดียว
ข้อจำกัดของงานวิจัยนี้คือการใช้แบบจำลอง VR ซึ่งอาจไม่สามารถสะท้อนความรู้สึกและประสบการณ์จริงในการอาศัยในสภาพแวดล้อมนั้นๆ ได้อย่างสมบูรณ์ การศึกษาในอนาคตควรทำการศึกษาเชิงลึกเพิ่มเติมเกี่ยวกับปัจจัยอื่นๆ ที่อาจส่งผลต่อความรู้สึกฟื้นฟู เช่น แสง สี เสียง กลิ่น และอุณหภูมิ นอกจากนี้ การขยายกลุ่มตัวอย่างให้หลากหลายมากขึ้น เช่น อายุ เพศ อาชีพ และไลฟ์สไตล์ ก็จะช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือของผลการวิจัยได้ อย่างไรก็ตาม งานวิจัยนี้ได้นำเสนอข้อมูลเชิงประจักษ์ที่สำคัญเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจในบริบทของที่อยู่อาศัยขนาดเล็ก ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการออกแบบที่อยู่อาศัย โรงแรม หรือพื้นที่ทำงานเพื่อส่งเสริมสุขภาพจิตและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานได้
งานวิจัยนี้เหมาะกับอุตสาหกรรมใด
งานวิจัยนี้เหมาะกับอุตสาหกรรมการออกแบบตกแต่งภายใน อุตสาหกรรมอสังหาริมทรัพย์ อุตสาหกรรมก่อสร้าง และอุตสาหกรรมเฟอร์นิเจอร์ เพราะผลการวิจัยนี้ให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจ ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการออกแบบอาคาร บ้าน คอนโด หรือที่พักอาศัยต่างๆ เพื่อเพิ่มมูลค่าและความน่าสนใจของผลิตภัณฑ์ นอกจากนี้ อุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีเสมือนจริง (VR/AR) ก็สามารถนำผลการวิจัยนี้ไปพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบสภาพแวดล้อมเสมือนจริงได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับการจำลองสภาพแวดล้อมก่อนการก่อสร้าง เพื่อช่วยในการตัดสินใจเลือกแบบและการออกแบบที่เหมาะสม
งานวิจัยนี้เหมาะกับอาชีพใด
งานวิจัยนี้เหมาะกับนักออกแบบตกแต่งภายใน สถาปนิก วิศวกร นักจิตวิทยา นักวิจัยด้านการออกแบบ และนักการตลาด เพราะผลการวิจัยนี้ให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อสุขภาพจิตและประสิทธิภาพการทำงาน ซึ่งสามารถนำไปใช้ในการทำงานของแต่ละอาชีพได้ นักออกแบบตกแต่งภายในและสถาปนิกสามารถนำข้อมูลนี้ไปออกแบบที่อยู่อาศัย หรือพื้นที่ทำงานที่ส่งเสริมสุขภาพจิต วิศวกรสามารถนำไปออกแบบระบบต่างๆ เช่น ระบบแสง ระบบระบายอากาศ ให้สอดคล้องกับการออกแบบเพื่อการฟื้นฟูจิตใจ นักจิตวิทยาสามารถนำไปใช้ในการวิจัยเพิ่มเติม หรือให้คำปรึกษาเกี่ยวกับสุขภาพจิตและการออกแบบสภาพแวดล้อม นักวิจัยด้านการออกแบบสามารถนำไปศึกษาต่อยอด และนักการตลาดสามารถนำไปใช้ในการวางแผนการตลาด การโปรโมทผลิตภัณฑ์หรือบริการที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบสภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจ
| รหัสโครงการ : | 182518 |
| หัวหน้าโครงการ : | รศ.ดร. อภิโชค เลขะกุล |
| ปีงบประมาณ : | 2564 |
| หน่วยงาน : | มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ |
| สาขาวิจัย : | กลุ่มข้อมูลด้านเกษตรศาสตร์ |
| ประเภทโครงการ : | แผนงาน หรือชุดโครงการ |
| สถานะ : | ปิดโครงการ |
| คำสำคัญ : | |
| วัตถุประสงค์ : | เพื่อกันหาสภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้าที่มีประสิทธิภาพสูงสุด จากสภาพแวดล้อมที่ออกแบบไว้ 6 รูปแบบ ที่ได้มาจากการสังเคราะห์องค์ความรู้จากทฤษฎีพื้นฟูความสนใจ(ART.), ทฤษฎีลดความเตรียด(SRT), และการออกแบบบบโดยธรรมชาติ (BioplicyhhlicDesgn) ในบริบทของที่อยู่อาศัยขนาดเล็กในเมือง (ห้องแบบดีโอ) ที่เหมาะสมกับการทำงาน (Work from Home) และอยู่อาศัยเป็นระระเวลานาน ในช่วงล๊อคดาวน์ หรือกักตัว |
รศ.ดร. อภิโชค เลขะกุล. (2564). สภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้า สำหรับที่อยู่อาศัยขนาดเล็กที่เหมาะกับการทำงานและอยู่อาศัยในช่วงล็อกดาวน์ หรือช่วงกักตัว. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. .
รศ.ดร. อภิโชค เลขะกุล. 2564. "สภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้า สำหรับที่อยู่อาศัยขนาดเล็กที่เหมาะกับการทำงานและอยู่อาศัยในช่วงล็อกดาวน์ หรือช่วงกักตัว". มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. .
รศ.ดร. อภิโชค เลขะกุล. "สภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้า สำหรับที่อยู่อาศัยขนาดเล็กที่เหมาะกับการทำงานและอยู่อาศัยในช่วงล็อกดาวน์ หรือช่วงกักตัว". มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2564. .
รศ.ดร. อภิโชค เลขะกุล. สภาพแวดล้อมที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจจากความเหนื่อยล้า สำหรับที่อยู่อาศัยขนาดเล็กที่เหมาะกับการทำงานและอยู่อาศัยในช่วงล็อกดาวน์ หรือช่วงกักตัว. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2564. .