การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน
 14 กุมภาพันธ์ 2568
                                        14 กุมภาพันธ์ 2568                                     
                                                                                                                                     บทวิเคราะห์งานวิจัย
งานวิจัยเรื่อง "การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน" นี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการอนุรักษ์พันธุกรรมของกวางผาในประเทศไทย เนื่องจากกวางผาเป็นสัตว์ป่าที่มีความเสี่ยงใกล้สูญพันธุ์ การศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมจึงเป็นขั้นตอนสำคัญในการวางแผนการอนุรักษ์และการเพิ่มจำนวนประชากรอย่างมีประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้เลือกใช้ตัวอย่างกวางผาจากสองแหล่งหลัก คือ สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อย และแหล่งธรรมชาติ การใช้ตัวอย่างจากทั้งสองแหล่งนี้ช่วยให้สามารถเปรียบเทียบความหลากหลายทางพันธุกรรมระหว่างประชากรกวางผาที่อยู่ในความดูแลของมนุษย์กับประชากรในธรรมชาติได้อย่างมีประสิทธิภาพ
จุดเด่นของงานวิจัยนี้คือการใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอไมโครแซทเทลไลท์ 11 ตำแหน่ง และเครื่องหมายดีเอ็นเอไมโทคอนเดรีย D-loop ในการวิเคราะห์ การใช้เครื่องหมายไมโครแซทเทลไลท์ช่วยให้สามารถประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมภายในประชากรได้อย่างละเอียด ในขณะที่การใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอไมโทคอนเดรีย D-loop ช่วยในการศึกษาความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมระหว่างกลุ่มประชากรต่างๆ การนำข้อมูลจากทั้งสองเครื่องหมายมาวิเคราะห์ร่วมกันทำให้ได้ภาพที่ครบถ้วนและแม่นยำยิ่งขึ้นเกี่ยวกับโครงสร้างประชากรและความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา
ผลการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่าประชากรกวางผาในสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยไม่ได้อยู่ในภาวะสมดุลตามหลัก Hardy-Weinberg ซึ่งบ่งชี้ถึงการมีการผสมพันธุ์ระหว่างประชากรที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกัน นอกจากนี้ยังพบว่าประชากรกวางผามีความหลากหลายทางพันธุกรรมค่อนข้างต่ำ (He > Ho) ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนถึงความเสี่ยงต่อการสูญเสียความหลากหลายทางพันธุกรรมและการลดลงของความสามารถในการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม อย่างไรก็ตาม งานวิจัยไม่ได้พบหลักฐานของ bottleneck effect ซึ่งหมายความว่าประชากรไม่ได้ประสบกับการลดจำนวนลงอย่างรวดเร็วในอดีต การจัดกลุ่มประชากรกวางผาออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ และ 13 กลุ่มย่อย ช่วยให้เข้าใจโครงสร้างประชากรและความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมระหว่างกลุ่มต่างๆ ได้อย่างชัดเจน ข้อมูลเหล่านี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการวางแผนการผสมพันธุ์เพื่อเพิ่มความหลากหลายทางพันธุกรรม โดยเฉพาะการเลือกจับคู่ผสมพันธุ์ระหว่างกลุ่มย่อยที่แตกต่างกันทางพันธุกรรมจะช่วยลดความเสี่ยงจากการเลือดชิดและเพิ่มความแข็งแกร่งของประชากรในระยะยาว
นอกจากนี้ งานวิจัยยังพบว่ากวางผาในสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยมีความเลือดชิดน้อยกว่ากวางผาจากป่า ซึ่งอาจเป็นผลมาจากการจัดการการผสมพันธุ์ในสถานีเพาะเลี้ยง อย่างไรก็ตาม การวิจัยนี้ยังมีข้อจำกัดอยู่บ้าง เช่น จำนวนตัวอย่างจากแหล่งธรรมชาติที่ค่อนข้างน้อย การขยายขอบเขตการศึกษาให้ครอบคลุมพื้นที่ที่กวางผาอาศัยอยู่มากขึ้น และการเพิ่มจำนวนตัวอย่างจากแหล่งธรรมชาติ จะช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือและความครอบคลุมของผลการวิจัยได้ การศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมที่อาจส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา ก็เป็นสิ่งที่ควรดำเนินการต่อไป
โดยสรุป งานวิจัยชิ้นนี้เป็นการศึกษาวิจัยที่มีคุณค่าอย่างยิ่งต่อการอนุรักษ์กวางผาในประเทศไทย ข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์ความหลากหลายทางพันธุกรรม สามารถนำไปใช้ในการวางแผนการผสมพันธุ์อย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มความหลากหลายทางพันธุกรรม และลดความเสี่ยงจากการเลือดชิด ซึ่งจะช่วยให้สามารถเพิ่มจำนวนประชากรกวางผาและปล่อยคืนสู่ธรรมชาติได้อย่างยั่งยืน การศึกษาต่อยอดในอนาคตควรเน้นการขยายขอบเขตการศึกษาไปยังพื้นที่อื่นๆ และเพิ่มจำนวนตัวอย่างเพื่อให้ได้ผลการวิจัยที่ครอบคลุมและแม่นยำยิ่งขึ้น
งานวิจัยนี้เหมาะกับอุตสาหกรรมใด
งานวิจัยนี้เหมาะกับอุตสาหกรรมด้านการอนุรักษ์สัตว์ป่าและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ เนื่องจากผลการวิจัยสามารถนำไปใช้ในการพัฒนาแผนการอนุรักษ์กวางผาอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งในด้านการจัดการประชากรในสถานีเพาะเลี้ยงและการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ก็สามารถนำข้อมูลนี้ไปใช้ในการวางแผนการจัดการแหล่งท่องเที่ยวที่เกี่ยวข้องกับกวางผาได้ นอกจากนี้ ยังสามารถนำข้อมูลนี้ไปใช้ในการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีด้านพันธุกรรมเพื่อการอนุรักษ์สัตว์ป่าอื่นๆ ได้อีกด้วย
งานวิจัยนี้เหมาะกับอาชีพใด
งานวิจัยนี้เหมาะกับนักวิทยาศาสตร์ด้านพันธุกรรม นักวิจัยด้านการอนุรักษ์ นักชีววิทยาป่าไม้ สัตวแพทย์ เจ้าหน้าที่ป่าไม้ และผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการจัดการสัตว์ป่า เนื่องจากงานวิจัยนี้ให้ข้อมูลที่สำคัญและจำเป็นต่อการวางแผนการอนุรักษ์กวางผาและสัตว์ป่าอื่นๆ ผลการวิจัยสามารถนำมาใช้ในการตัดสินใจเกี่ยวกับการจัดการประชากร การผสมพันธุ์ และการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ นอกจากนี้ ยังสามารถนำไปใช้ในการศึกษาและวิจัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับพันธุกรรมของสัตว์ป่าได้อีกด้วย
| รหัสโครงการ : | 7222 | 
| หัวหน้าโครงการ : | รศ.ดร. ครศร ศรีกุลนาถ | 
| ปีงบประมาณ : | 2563 | 
| หน่วยงาน : | มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ | 
| สาขาวิจัย : | กลุ่มข้อมูลด้านวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ | 
| ประเภทโครงการ : | โครงการเดี่ยว | 
| สถานะ : | ปิดโครงการ | 
| คำสำคัญ : | |
| วัตถุประสงค์ : | เพื่อศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมและโครงสร้างประชากรของกวางผาในสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยโดยการใช้ดีเอ็นเอไมโทคอนเดรียบริเวณ D-loop และเครื่องหมายดีเอ็นเอไมโครแซทเทลไลท์ สำหรับการวางแผนการผสมพันธุ์และการพัฒนาการอนุรักษ์ของกวางผาในแหล่งธรรมชาติ | 
รศ.ดร. ครศร ศรีกุลนาถ. (2563). การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. กรุงเทพมหานคร, เชียงใหม่.
รศ.ดร. ครศร ศรีกุลนาถ. 2563. "การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน". มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. กรุงเทพมหานคร, เชียงใหม่.
รศ.ดร. ครศร ศรีกุลนาถ. "การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน". มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2563. กรุงเทพมหานคร, เชียงใหม่.
รศ.ดร. ครศร ศรีกุลนาถ. การประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของกวางผา (Naemorhedus griseus) ในประเทศไทย เพื่อวางแผนอนุรักษ์และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างยั่งยืน. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์; 2563. กรุงเทพมหานคร, เชียงใหม่.
 TH
TH EN
EN 
                                             
                                                    