กลุ่มข้อมูลด้านวิศวกรรมและเทคโนโลยี

การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5)

... 12 เมษายน 2568
การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5)
ภาพนี้สร้างโดย Image GPT เมื่อวันที่ 10 เมษายน 2568

บทวิเคราะห์งานวิจัย

งานวิจัยเรื่อง “การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5” นี้เป็นงานวิจัยที่น่าสนใจและมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน เนื่องจากมุ่งเน้นการนำวัสดุเหลือทิ้งจากอุตสาหกรรมการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหิน ซึ่งเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างเถ้าหนักและกากตะกอน มาแปรรูปเป็นวัสดุที่มีมูลค่าเพิ่ม โดยมีเป้าหมายหลักในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (CO2) และอนุภาค PM2.5 ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของมลพิษทางอากาศ

งานวิจัยนี้แบ่งออกเป็นสองโครงการย่อย โครงการแรกมุ่งเน้นการสังเคราะห์ซีโอไลต์จากเถ้าหนักเพื่อใช้เป็นวัสดุดูดซับ CO2 จุดเด่นอยู่ที่การใช้เถ้าหนักที่มีปริมาณ CaO สูง ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสังเคราะห์ซีโอไลต์ นอกจากนี้ยังมีการปรับปรุงประสิทธิภาพการดูดซับด้วยการเคลือบผิวซีโอไลต์ด้วยสารประกอบเอมีน กระบวนการสังเคราะห์ที่ใช้คือวิธีอัลคาไลฟิวชั่นตามด้วยไฮโดรเทอร์มอลทรีตเมนต์ ซึ่งเป็นวิธีการที่ค่อนข้างมาตรฐานและสามารถปรับเปลี่ยนเงื่อนไขเพื่อให้ได้ซีโอไลต์ชนิดต่างๆ เช่น Zeolite X และ SBA-15 ที่มีคุณสมบัติแตกต่างกัน การทดสอบประสิทธิภาพการดูดซับ CO2 ทำทั้งในระดับ Micro-scale และ Lab-scale รวมถึงการทดสอบกับแก๊สไอเสียจริงจากโรงไฟฟ้าแม่เมาะ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความพร้อมในการนำไปใช้จริง

โครงการย่อยที่สองมุ่งเน้นการพัฒนาวัสดุคอมโพสิตจากเถ้าหนัก กากตะกอน และซีโอไลต์เพื่อดักจับ PM2.5 จุดเด่นอยู่ที่การนำวัสดุเหลือทิ้งมาใช้ร่วมกัน และการเลือกใช้วิธี Replica templating ในการขึ้นรูปวัสดุกรอง ซึ่งทำให้ได้วัสดุที่มีความพรุนสูงและแข็งแรงเพียงพอ การปรับปรุงประสิทธิภาพการดักจับ PM2.5 ทำโดยการเคลือบผิววัสดุด้วยซีโอไลต์ที่สังเคราะห์ได้จากโครงการย่อยแรก รวมถึงการใช้สารยึดเกาะประเภทดินและสารประกอบคู่ควบกลุ่มไซเลน การทดสอบประสิทธิภาพการดักจับ PM2.5 ทำในระดับ Lab-scale โดยใช้ Incense source และมีแผนจะทดสอบกับแก๊สไอเสียจริงจากโรงงานอุตสาหกรรมในระยะต่อไป

โดยรวมแล้ว งานวิจัยนี้มีความครบถ้วน ตั้งแต่การสังเคราะห์วัสดุ การปรับปรุงคุณสมบัติ การทดสอบประสิทธิภาพ และการวางแผนขยายผลสู่การใช้งานจริง การใช้เถ้าหนักและกากตะกอนเป็นวัตถุดิบหลัก นอกจากจะช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อมแล้วยังช่วยลดต้นทุนการผลิต ทำให้มีศักยภาพสูงในการนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์ อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อจำกัดบางประการ เช่น ประสิทธิภาพการดักจับ CO2 และ PM2.5 อาจยังไม่สูงพอเมื่อเทียบกับเทคโนโลยีอื่นๆ และยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับความทนทานและอายุการใช้งานของวัสดุที่สังเคราะห์ได้ รวมถึงการประเมินผลกระทบด้านเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมอย่างครอบคลุม เพื่อให้เกิดความคุ้มค่าในการลงทุนและใช้งานจริง

งานวิจัยนี้เหมาะกับอุตสาหกรรมใด

งานวิจัยนี้เหมาะสมอย่างยิ่งกับอุตสาหกรรมการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหิน เนื่องจากวัตถุดิบหลักคือเถ้าหนักและกากตะกอน ซึ่งเป็นของเสียจากกระบวนการผลิตไฟฟ้า การนำของเสียเหล่านี้มาใช้ประโยชน์จะช่วยลดต้นทุนในการกำจัดของเสีย ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และเพิ่มมูลค่าให้กับโรงไฟฟ้า นอกจากนี้ อุตสาหกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปล่อย CO2 และ PM2.5 เช่น อุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ อุตสาหกรรมเหล็ก และอุตสาหกรรมการผลิตสารเคมี ก็สามารถนำผลงานวิจัยนี้ไปประยุกต์ใช้เพื่อลดมลพิษได้เช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมที่ต้องการเทคโนโลยีการดักจับคาร์บอนและการกรองฝุ่นที่มีประสิทธิภาพสูงและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

งานวิจัยนี้เหมาะกับอาชีพใด

งานวิจัยนี้เหมาะกับนักวิจัยด้านวัสดุศาสตร์ วิศวกรรมเคมี วิศวกรรมสิ่งแวดล้อม และวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในด้านการสังเคราะห์วัสดุ การวิเคราะห์สมบัติวัสดุ และการออกแบบระบบการดักจับมลพิษ นอกจากนี้ ยังเหมาะกับวิศวกรที่ทำงานในโรงไฟฟ้า โรงงานอุตสาหกรรม หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อม เพราะสามารถนำความรู้จากงานวิจัยนี้ไปปรับปรุงกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม อาชีพที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีสีเขียว และการบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมก็มีความเหมาะสมเช่นกัน

สร้างบทวิเคราะห์โดย Gemini เมื่อวันที่ 8 เมษายน 2568
รหัสโครงการ : 179670
หัวหน้าโครงการ : นางสาวดวงเดือน อาจองค์
ปีงบประมาณ : 2565
หน่วยงาน : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
สาขาวิจัย : กลุ่มข้อมูลด้านวิศวกรรมและเทคโนโลยี
ประเภทโครงการ : แผนงาน หรือชุดโครงการ
สถานะ : ปิดโครงการ
คำสำคัญ :
วัตถุประสงค์ : ชุดโครงการนี้เป็นการบูรณาการความรู้ และความเชี่ยวชาญของนักวิจัยเพื่อเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือทิ้งจากกระบวนการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหินได้แก่เถ้าหนัก และกากตะกอนจากระบบผลิตน้ำใสผ่านชุดโครงการ “การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5” โดยการนำมาสังเคราะห์เป็นวัสดุมูลค่าสูง ที่สามารถช่วยลดการปล่อยแก๊สเรือนกระจก (CO2) และ PM 2.5 จากกระบวนการผลิตไฟฟ้าด้วยวัตถุดิบหมุนเวียนที่สามารถจัดหาได้เอง โดยมีการส่งมอบผลงานและผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นผ่าน 2 โครงการวิจัยย่อย ดังต่อไปนี้โครงการวิจัยย่อยที่ 1 “การพัฒนาวัสดุดูดซับซีโอไลต์ชนิดไมโครพอร์ และเมโซพอร์จากเถ้าหนักสำหรับการดักจับแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์” มีเป้าหมายในการศึกษาการสังเคราะห์วัสดุดูดซับซีโอไลต์จากเถ้าหนักเพื่อดักจับ CO2 และปรับปรุงพื้นผิวเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดักจับด้วยสารเคมีกลุ่มเอมีนโครงการวิจัยย่อยที่ 2 “การพัฒนาวัสดุคอมโพสิตซีโอไลต์-เถ้าหนัก-กากตะกอน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดักจับ PM2.5” ซึ่งเป็นการพัฒนาและขึ้นรูปวัสดุพรุนคอมโพสิตที่สามารถกรองอนุภาค PM2.5 โดยใช้เถ้าหนัก และกากตะกอนจากระบบผลิตน้ำใสร่วมกับการเพิ่มประสิทธิภาพด้วยซีโอไลต์ที่สังเคราะห์ได้โดยมีวัตถุประสงค์ของชุดโครงการดังต่อไปนี้1. ศึกษากระบวนการสังเคราะห์วัสดุพรุนซีโอไลต์ชนิดไมโครพอร์ และเมโซพอร์ จากเถ้าหนักสำหรับการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ และศึกษาเงื่อนไขการปรับปรุงพื้นผิววัสดุพรุนซีโอไลต์ด้วยสารประกอบเอมีนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพดักจับคาร์บอนไดออกไซด์ รวมทั้งวิเคราะห์สมบัติของวัสดุพรุนซีโอไลต์และวัสดุดูดซับเอมีน-ซีโอไลต์ที่สังเคราะห์ได้ ในเชิงเคมี กายภาพ และความร้อน2. ศึกษาการทดสอบประสิทธิภาพการดูดซับแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2 capture) ของตัวดูดซับซีโอไลต์-เอมีนภายใต้ อุณหภูมิ ความดัน บรรยากาศแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์หรือแก๊สผสมจำลองที่สภาวะใกล้เคียงกับปากปล่องโรงไฟฟ้า ในเตาปฏิกรณ์ระดับ micro-scale (TGA) ระดับ Lab-scale (Fixed-bed reactor) และศึกษาการทดสอบการคืนสภาพ (Regeneration) และสมบัติของตัวดูดซับซีโอไลต์-เอมีนที่ผ่านการใช้งาน รวมทั้งการขยายผลการทดสอบประสิทธิภาพในการดักจับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) จากแก๊สไอเสียจริง ที่ปลดปล่อยจากโรงผลิตไฟฟ้า ณ โรงไฟฟ้าแม่เมาะ จ.ลำปาง3. ศึกษากระบวนการขึ้นรูปวัสดุพรุนเถ้าหนัก-กากตะกอนสำหรับการดักจับ PM2.5 และเงื่อนไขการปรับปรุงพื้นผิวด้วยซีโอไลต์ที่สังเคราะห์ได้ (จากวัตถุประสงค์ข้อ 1) เพื่อพัฒนาเป็นวัสดุพรุนคอมโพสิตซีโอไลต์-เถ้าหนัก-กากตะกอนสำหรับการดักจับ PM2.5 รวมทั้งศึกษาสมบัติเชิงกล และกายภาพของวัสดุดักจับที่เตรียมได้4. ศึกษาการทดสอบประสิทธิภาพการดักจับ PM2.5 ของวัสดุพรุนคอมโพสิตซีโอไลต์-เถ้าหนัก-กากตะกอนภายใต้ อุณหภูมิ ความดัน ปริมาณความเข้มข้น และชนิดของ PM (PM2.5 และ PM10) ที่สภาวะใกล้เคียงกับปากปล่องโรงไฟฟ้า ในเตาปฏิกรณ์ระดับ Lab-scale รวมทั้งศึกษาการคืนสภาพ ของตัวดักจับ (Regeneration) และประสิทธิภาพการดักจับที่เปลี่ยนแปลงไปหลังการใช้งาน (Life-time cycle)

นางสาวดวงเดือน อาจองค์. (2565). การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5). สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.). กรุงเทพมหานคร, ปทุมธานี.

นางสาวดวงเดือน อาจองค์. 2565. "การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5)". สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.). กรุงเทพมหานคร, ปทุมธานี.

นางสาวดวงเดือน อาจองค์. "การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5)". สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.), 2565. กรุงเทพมหานคร, ปทุมธานี.

นางสาวดวงเดือน อาจองค์. การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพิ่มมูลค่า สำหรับการดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM2.5 (ชื่อเดิม: การเปลี่ยนเถ้าหนักจากถ่านหินให้กลายเป็นวัสดุเพื่อเพิ่มความมั่งคั่ง: การดักจับคาร์บอนไดออกไซด์และการลด PM 2.5). สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.); 2565. กรุงเทพมหานคร, ปทุมธานี.

Creative Commons : CC

Creative Commons
Attribution ให้เผยแพร่ ดัดแปลง โดยต้องระบุที่มา